Vier culturele instellingen, elk met een eigen functie, uitstraling en sfeer, samenvoegen tot een dynamische culturele ontmoetingsplek. Dat is in 2006 de opdracht van de gemeente  Haarlemmermeer. Architectenbureau Kraaijvanger levert een modern en functioneel gebouw, BURO M2R plaatst een stoere containerconstructie in de leegstaande etalage, ontwerpt een nieuw restaurant, creëert schwung en optimaal gebruik voor het gehele gebouw en zet hiermee de puntjes op de i.

Een enorme letter C op het Raadhuisplein, de lichtgevende belettering boven de entree en in het oog springende gele containers achter de glazen voorgevel. Als bezoeker kun je er niet omheen, hier gebeurt iets. Interieurarchitecten Martijn Sorée en Roger Teunisse van M2R kijken naar de spelende kinderen rondom de grote C van aluminium: ‘Ook dit object , waarmee de herinrichting van het gebouw in september 2013 startte, werkt zoals we het hebben bedacht. Hangen, zitten, spelen, alles mag wat ons betreft. Al onze ontwerpen zijn in eerste instantie bedoeld om te gebruiken.’
Ziel
‘Met de oplevering van Het Cultuurgebouw heeft Kraaijvanger een flinke klus geklaard,’ zegt Sorée. ‘Twee nieuwe gebouwen, de bibliotheek en poppodium Duycker, zijn vakkundig geïntegreerd met de oudbouw en uitbreidingen van schouwburg De Meerse en Pier K, het centrum voor kunst en cultuur. Het golvende dak maakt van de vier gebouwen een geheel. De overdekte binnenstraten, loopbruggen en pleinen koppelen de functies aan elkaar en zorgen voor verbindingen onderling en interactie tussen de verschillende instellingen. Alleen dat laatste, die interactie, bleek in de praktijk nog niet optimaal te werken. In het gebruik vond men het gebouw kil en kaal, het miste sfeer en ziel.’

Pitch
Terug naar het begin. In 2012 brainstormt het Podium voor Architectuur, onderdeel van Pier K, met deskundigen, ontwerpers en jongeren over een passende invulling voor de leegstaande etalage van Het Cultuurgebouw. Een groep scienceleerlingen van het Kaj Munk College zoekt vervolgens naar mogelijkheden waarop de etalage kan functioneren voor en met bewoners. Hun concepten vormen de basis voor een pitch die M2R glansrijk wint. Het ontwerp bestaat uit gestapelde containers met een veelheid aan functies en een frisse uitstraling.

Containercity
‘De containerconstructie als basis was budgettair een interessante oplossing’ licht Teunisse de keuze toe, ‘maar vooral de industriële uitstraling en de multifunctionaliteit waren doorslaggevend. De kleur geel benadrukt de signaalfunctie: dít is het startpunt, hier kun je terecht voor informatie en tickets voor alle culturele instellingen in Het Cultuurgebouw. Om het nonchalante van de gestapelde containers te compenseren zorgden we voor een perfecte afwerking. Het resultaat is een opvallende ticket- en informatiebalie, een werklocatie voor het Podium voor Architectuur, een horeca-uitgifte, een container met flexplekken, een toiletcontainer en een multifunctionele ruimte voor lezingen en exposities inclusief terras. Met beperkte middelen hebben we een enorme eyecatcher neergezet, een inspirerende locatie compleet met alle gewenste functies.

Gesprekspartner
Door de jaren heen hebben we geleerd de vraag van de opdrachtgever niet klakkeloos aan te nemen maar door te vragen tot het eigenlijke probleem helder wordt. Zo wees na de oorspronkelijke oplevering, niets er op om wat voor gebouw het hier gaat en wat er zich achter de gevel afspeelt. Er was geen signing, niet aan de buitenzijde vanaf het plein, niet vanuit de passage.’ Sorée vult aan: ‘Ook proefden we al tijdens het eerste gesprek scepsis over de kruisbestuiving van de vier instellingen. Fysiek op één locatie betekent nog niet dat er daadwerkelijke interactie is. Onze analyse werd gedeeld en met ons herinrichtingsvoorstel voor de passage, kregen we het vertrouwen ook deze creatieve uitdaging aan te gaan. Vanaf het begin waren we hierbij een volwaardige gesprekspartner, niet alleen de uitvoerder van een opdracht.

Structuur
Tevreden gebruikers, dat is altijd ons uitgangspunt, maar we kunnen niet alle problemen oplossen. Als je met elkaar iets wilt bereiken, moet je met elkaar kunnen kletsen. Neuzen dezelfde kant op en er voor gaan. Maar ook realistisch blijven en in onze gesprekken benadrukten we: het organiseren van meer interactie moeten de culturele instellingen zelf doen. Dát probleem kunnen wij niet oplossen. Wat wij als interieurarchitecten wél kunnen is de juiste randvoorwaarden scheppen voor een sfeervol gebouw, een dynamische ontmoetingsplek waar bezoekers alles vinden op cultureel gebied. Waar steeds iets te doen is. Waar het bruist. Waar de horecafaciliteiten uitnodigen voor een kop koffie en een krant, een goede maaltijd of een feestje. Het bepalen van een heldere structuur was hiervoor de eerste stap. Wie is wie en waar moet je zijn als bezoeker.

Routing
De nieuwe vloer in de passage vormt een duidelijke routing en geeft de gewenste helderheid. De basis is een speciaal voor dit project ontworpen straatsteen, een lichte, iets glanzende en afwijkende tegel vormt de looproute en geeft bijna automatisch richting. Eenduidige belettering voor de vier instellingen, zowel aan de buitengevel als binnen in de passage, is een tweede laag in de structuur. Een lichtplan, dat we samen ontwikkelden met lichtontwerpers, is de derde laag. Bij elkaar vormen de drie onderdelen een heldere structuur, vanzelfsprekend maar niet opdringerig. Het creëren van een binnenklimaat door middel van een tourniquet maakt dat de instellingen hun deuren openzetten. Om interactie en synergie te stimuleren zijn horeca en technische voorzieningen toegevoegd aan het binnenplein. De basis staat er nu, programmering en intensieve samenwerking doen de rest.’

Grandeur
Tijdens de herinrichting van de passage krijgt M2R de vraag mee te denken over een effectieve herinrichting van het theatercafé. Teunisse: ‘Vanaf de oplevering waren café en foyer alleen open rondom voorstellingen, terwijl een cultuurgebouw met de uitstraling en grandeur zoals men voor ogen heeft juist ook op horecavlak meer dynamiek verdient. Eén van de oplossingen vonden we in een aanpassing van de entree. Net als bij de cultuuretalage plaatsten we een voorportaal waardoor bij binnenkomst de gehele ruimte meer efficiënt kan worden benut. De verhoogde entree wordt bereikt door een brede luie trap met rechts tegen de gevel een rolstoelhelling en links een bordes in drie etages. Buiten is nu zichtbaar wat er binnen gebeurt. Het resultaat: uitnodigend en meer uitstraling vanaf het plein.

Maatwerk
Het voormalige theatercafé is nu opgedeeld in een restaurant, een grand café en de foyer. De drie functies verschillen in detail, in kleur, in zitcomfort en in sfeer. Het zijn verschillende plekken, apart te gebruiken, maar ook samen. Als basis kozen we voor houten meubilair, met variaties in stoffering. Waar in de foyer rood een logische kleur is, wilden we in het restaurant per se iets anders, iets meer luxe. De exclusieve groene bekleding geven grand café en restaurant een chique uitstraling. Andere blikvangers zijn de grote armaturen van Zeitraum en het op maat ontworpen wijnrek, geplaatst over de breedte van de ruimte.

Eén familie
Denken vanuit communicatie, daar gaat het ons om, dat brengt het ontwerp iets extra’s. Het daadwerkelijk ontwerpen is fase twee of zelfs fase drie. Eerst moet je weten waar het om gaat, wat de essentie is van de vraag die wordt gesteld. Ik denk dat we daar in zijn geslaagd. Met beperkte middelen en toepassingen hebben we een heldere structuur gecreëerd, de vier culturele instellingen nog meer tot één cultuurgebouw, tot één familie gemaakt. Van het theaterrestaurant is met het verplaatsen van de entree, een multifunctionele en qua verhuurbaarheid meer commerciële ruimte gecreëerd op hetzelfde aantal vierkante meters.’ Lachend: ‘En als kers op de taart geven we met containercity een eigenwijs Rotterdams visitekaartje af.’